50 jaar opties

1 mei 2023

Deze week was het 50 jaar geleden dat voor het eerst opties op een officiële beurs kon worden verhandeld. Niet iedereen was even enthousiast bij de introductie ervan.

Volgens sommigen waren opties eerder te vergelijken met marihuana (de jaren zeventig drug) dan met een serieus financieel instrument. Maar op 26 april 1973 werden op Chicago Board of Trade (CBOT) de eerste contracten verhandeld. Nu was het idee erachter niet geheel nieuw. Al in de Griekse oudheid waren er “optie-afspraken” op bijvoorbeeld olijfpersen. Ook in de 17e eeuw werden op de beurs in Amsterdam opties verhandeld. Later werden er zogenoemde Hausse en Baisse premies verhandeld. Maar de koper liep een debiteurenrisico. Als de tegenpartij niet aan haar verplichtingen wilde voldoen was er nauwelijks een verhaalmogelijkheid.

Daardoor werden deze contracten gezien als speculatief en konden ze ook gemanipuleerd worden. Door de contracten op een officiële beurs te verhandelen  was dat risico er niet meer omdat de beurs de afwikkeling garandeerde. In 1978 startte ook in Amsterdam een officiële beurs, de Europese Option Exchange (EOE), met de handel in deze derivaten. Een optie is een overeenkomst tussen twee partijen. De koper heeft het recht om aandelen tegen een vaste prijs te kunnen kopen of verkopen. Daarin verschilt het met een normale handelsovereenkomst. Men heeft het recht en niet de plicht. Hiervoor betaalt de koper een premie. Ziet de koper van dat recht af dan behoudt de verkoper de premie. Een maand na de introductie op de CBOT kregen opties een wetenschappelijke onderbouwing. Hoogleraren economie Fisher Black en Myron Scholes publiceerden een artikel waarin de prijs van een optie berekend werd. Hieruit volgde de Black en Scholes formule. Wie een optie kocht kon aan de hand van dit model bepalen of een optie duur of goedkoop was. Het rekenmodel is gebaseerd op de statistiek met als basis de normale verdeling. Hierin wordt uitgegaan dat de kans op een gebeurtenis positief of negatief even groot is. Echter bij een aandeel is dat niet het geval. Een aandeel kan in een week 110% stijgen maar niet 110% dalen. Daar werd in het Black en Scholes model rekening mee gehouden. Uit de formule komen een groot aantal gegevens die allemaal een Griekse letter hebben. De belangrijkste is de Delta. Hierin wordt aangegeven hoeveel theoretische aandelen de optie vertegenwoordigt. De belangrijkste input voor het optiemodel is de volatiliteit. Oftewel de beweeglijkheid. Die is groter bij ASMI dan bij Heineken. Uit de prijs van opties kan echter ook de volatiliteit worden berekend. De VIX bereikte vrijdag haar laagste stand van de afgelopen twaalf maanden. Dat zou impliceren dat de komende maanden de aandelen niet veel zullen bewegen. Bij speculanten is het handelen in VIX populair. Deze week is er ook de dag VIX geïntroduceerd. Deze meet de dagelijkse beweging die in theorie hoger is dan “oude” VIX die op 30 dagen is gebaseerd. Maar net als 50 jaar geleden vragen velen zich af wat de toegevoegde waarde is van de dag VIX.